Leon XIII
Gioacchino Vincenzo Raffaele Aloisio Pecci (urodzony w Carpineto, 2 marca 1803 roku, zmarł w Rzymie, 20 lipca 1903 roku) herb
Syn Lodovica hrabiego Pecci i Anny Prosperi-Buzi.
Kardynał kamerling Kościoła Rzymskiego i głowa Kościoła Rzymskiego po śmierci Piusa IX od 7 lutego do 20 lutego 1878 roku. Papież, Biskup Rzymu, Wikariusz Jezusa Chrystusa, Następca i Książe Apostolski, Najwyższy Biskup Kościoła, Patriarcha Świata od 20 lutego 1878 roku do 20 lipca 1903 roku.
Do tej pory encykliki papieskie formułowały głównie zakazy i potępiały błędy, natomiast w tych, które ogłosił Leon XIII - a było ich aż 60 - pojawiły się elementy pozytywne, ideały, do których należy dążyć, oraz impulsy stymulujące do działania. Dzięki nim wzrosła ranga Urzędu.
Po śmierci Piusa IX kardynałowie po trzydniowym konklawe wybrali 20 lutego 1878 roku na papieża Giacomo Vincenzo de Pecci, jako Leona XIII.
Urodził się 2 marca 1810 roku w pobliżu Anagni, w arystokratycznej rodzinie wielodzietnej, kształcił się u jezuitów w Viterbo i w Kolegium Rzymskim, a potem studiował na Accademia dei Nobili Ecclesiastici i na uniwersytecie Sapienza. W 1837 roku przyjął święcenia i został prałatem papieskim. Grzegorz XVI zasłużył się m.in. jako arcybiskupa i nuncjusz apostolski w Brukseli od 1843 roku i jako delegat apostolskim w Benewencie, a później w Perugii i Spoleto. Odbył kilka podróży do Kolonii, Londynu i Paryża, dzięki czemu poznał uprzemysłowione państwa o ustroju demokratycznym.
Zasłużył się papiestwu jako biskup Perugii od 1846 roku - którą zarządzał aż 30 lat. 22 grudnia 1853 roku został kardynałem. Podczas działalności w Belgii poznał problemy industrializacji, jak również parlamentarną formę rządów. Aktywnie uczestniczył w Soborze Watykańskim I. Pius IX mianował go kamerlingiem, czyli zarządcą dóbr papieskich w okresie wakansu. Na papieża został wybrany podczas konklawe, które odbyło się w Watykanie, bo Kwirynał był już wtedy rezydencją króla Włoch.
Był człowiekiem o świetnym wykształceniu i ujmującym sposobie bycia. W pierwszej encyklice z 21 kwietnia 1878 roku za jedno z najważniejszych zadań pontyfikatu uznał pogodzenie Kościoła z kulturą. Jako kolejny "więzień Watykanu" sprawował rządy po zniesieniu Państwa Kościelnego, do którego przywrócenia dążył przez cały swój pontyfikat. Kontynuował reformy zapoczątkowane przez Sobór Watykański I, a jego najbliższym współpracownikiem był kardynał Mariano Rampolli, którego mianował sekretarzem stanu.
Zmiana na tronie papieskim umożliwiła Bismarckowi w Niemczech wycofanie się z Kulturkampfu, który został zaakceptowany przez papieża Pius IX. Za Jego przykładem poszli też władcy innych krajów niemieckich. Na stosunkach Kościoła z Francją zaciążyły ustawy antykościelne, aczkolwiek papież, zwłaszcza na początku pontyfikatu, był bardzo przyjaźnie nastawiony do Francji. Globalnie jednak jego zabiegi o pojednanie z Kościołem francuskim skończyły się fiaskiem. We Włoszech na przełomie 1870/1871 osiągnięto zjednoczenie pod władzą króla Sardynii. Państwo kościelne uległo likwidacji, papież jak jego poprzednik żył "jako więzień Watykanu" (przez kilka dziesięcioleci papieże nie opuszczali Watykanu i nie odbywali dłuższych podróży). Kiedy w nocy na 13 lipca 1881 roku chciano przenieść doczesne szczątki Piusa IX z bazyliki św. Piotra do San Lorenzo za Murami, nacjonalistyczni fanatycy napadli na kondukt, próbując wrzucić zwłoki papieża do Tybru. Leon jednak nadal miał nadzieję, iż uda mu się porozumieć z Kwirynałem, w których to staraniach wspierał go także Bismarck, ale daremnie. Do porozumienia nie doszło, co więcej, od roku 1890 roku stosunki jeszcze się pogorszyły. W zakresie wewnętrzno-kościelnym starał się Leon prowadzić dalej dzieło reformy zapoczątkowane przez I Sobór Watykański. W encyklikach zajmował stanowisko wobec różnych kwestii teologicznych: i tak zalecił Tomasza z Akwinu jako wzór dla studiujących teologię i filozofię, podkreślał potrzebę studiowania Pisma Św. i w 1902 roku utworzył Papieską Komisję Biblijną, która służyć miała pielęgnowaniu i czuwaniu nad studiami biblijnymi. Popularność wszakże zyskało imię papieża przede wszystkim z powodu pierwszej encykliki społecznej "Rerum novarum" z I5 maja 1891 roku, w której starał się zająć postawę pośredniczącą między pracodawcami i warstwą robotniczą.
Leon XIII zwiększył centralizację Kościoła, interweniując w episkopatach poszczególnych państw. Wzrosła rola nuncjatur apostolskich, a legaci papiescy podróżowali po całym świecie, uczestnicząc w najważniejszych uroczystościach. Scentralizował także zakony, których domy generalne znajdowały się od tej pory w Rzymie. W czasie jego pontyfikatu powstało wiele nowych wspólnot zakonnych, męskich i żeńskich. Wykazywał się dużą zręcznością dyplomatyczną. Zawarł porozumienia z Rosją i Belgią. Był przyjaźnie nastawiony wobec Francji, lecz zraził się do niej po ogłoszeniu tam ustaw antykościelnych.
Za ważne zadanie pontyfikatu uważał ponowne zjednoczenie chrześcijan podzielonych w wierze. W 1896 roku opublikował encyklikę poświęconą jedności Kościoła. Był wielkodusznym protektorem nauk. Kiedy 20 lipca 1903 roku umierał w wieku 93 lat, zdążył jeszcze parę miesięcy wcześniej obchodzić rzadkie święto - 25-lecie piastowania urzędu papieskiego. Leona zalicza się do najbardziej wpływowych papieży swego stulecia. Udało mu się na całym świecie zdobyć poważne uznanie dla Kościoła, a dzięki komunikatywności zapobiegł lub usunął niejedną różnicę między Kościołem a poszczególnymi państwami. Za jego trwałą zasługę historycy uważają pojednanie ludzkości ery nowożytnej z Kościołem.
Nawiązał układy z Rosją. Na ich pomyślny przebieg wpłynęło po zamordowaniu przez anarchistów cara Aleksandra I (wstąpienie na tron Aleksandra III, który był bardziej liberalnie nastawiony. W wyniku przeprowadzonych z rządem cesarskim rozmów Leon XIII w roku 1882 wskrzesił diecezję kielecką, a w następnym roku mianował 12 biskupów na wakujące stolice. Zabiegi jakie papież podejmował w interesie Kościoła polskiego, ujął w encyklice "Charitatis providentiaeque" z 19 marca 1894 roku, była jedynym dokumentem papieskim w okresie zaborów, adresowanym do episkopatu polskiego i wspominającym o jednym narodzie polskim, podkreślając w niej również zasługi Polski dla całego chrześcijaństwa. Za pontyfikatu Leona XIII narodził się w Polsce mariawitym, a w Stanach Zjednoczonych Narodowy Kościół Katolicki (Polski Kościół Narodowy).
Leon XIII pragnął zjednoczenia chrześcijan i dlatego zachęcał prawosławnych oraz protestantów do unii z Kościołem rzymskim; zależało mu na ich powrocie do wspólnoty z Rzymem. Troszczył się o rozwój Kościoła także na innych kontynentach, powołując m.in. hierarchię w północnej Afryce, Indiach i Japonii oraz tworząc nowe diecezje w USA. Najgorzej układały się stosunki papiestwa z rządem włoskim, którego interwencja doprowadziła do wykluczenia Stolicy Apostolskiej z I Międzynarodowej Konferencji Pokojowej w Hadze.
W encyklice "Humanum genus" papież potępił masonerię, w "Ouod apostolici muneris" - socjalizm, komunizm i nihilizm, a w "Arcanum" - małżeństwa cywilne i rozwody. W swoim nauczaniu przeciwstawiał współczesnemu racjonalizmowi naukę św. Tomasza z Akwinu, którego stawiał za wzór wszystkim studiującym filozofię i teologię. Wspierał badania historyczne, udostępniając uczonym archiwa watykańskie, utworzył Papieską Komisję Biblijną, która miała patronować studiom nad Pismem Świętym. Dzięki encyklice społecznej "Rerum novarum", którą poświęcił kwestii robotniczej, zajmując pozycję pośrednika między pracodawcami a pracownikami, zyskał tytuł "papieża robotników" i stworzył podwaliny pod naukę społeczną Kościoła. Aż 11 encyklik poświęcił Matce Bożej, ustanowił w 1893 roku święto Świętej Rodziny, a w Roku Jubileuszowym w 1900 roku poświęcił ludzkość Najświętszemu Sercu Jezusa. Wencyklikach "Praeclara gratulationis" i "Satis cognitum" po raz pierwszy pojawił się termin "bracia odłączeni".
Utworzył rzymską Akademię św. Tomasza, rozbudował watykańskie obserwatorium astronomiczne i założył wyższą szkołę literatury i krytyki literackiej. Wydał 17 września 1900 roku nowy "Indeks ksiąg zakazanych".
Zmarł w Rzymie, pochowano go w Bazylice św. Piotra, a w 1924 roku ciało papieża przeniesiono do Bazyliki św. Jana na Lateranie.
Żródła:
"Poczet papieży" - Michał Gryczyński,
"Poczet papieży" - Jan Wierusz Kowalski.
Leo XIII w "Geneall" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83 z późn. zmianami)
Bogdan Pietrzyk